بررسی تأثیرپذیری تصمیم‌گیری اخلاقی حسابداران حرفه‌ای از ویژگی‌های شخصیتی و رفتاریشان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد حسابرسی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 استادیار حسابداری، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی تهران، ایران

چکیده

لزوم توجه به اخلاق در حرفه حسابداری و حسابرسی امری حیاتی برای جامعه است؛ به‌طوری‌که رعایت رفتار و معیارهای اخلاقی می‌تواند به‌عنوان هسته علت وجودی حرفه باشد و درصورتی‌که به ویژگی‌های شخصیتی مرتبط بااخلاق توجه نشود، حرفه با شکست اخلاقی و نهایتاً عواقب اقتصادی قابل‌توجهی مواجه می‌گردد. بر همین اساس هدف پژوهش حاضر، بررسی تأثیر ویژگی‌های شخصیتی و رفتاری بر فرآیند تصمیم‌گیری اخلاقی حسابداران حرفه‌ای است. در این پژوهش از 226 حسابرس ارشد (داخلی و مستقل) و مدیر ارشد مالی شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران به روش نمونه‌گیری هدفمند پرسشنامه اخذ شد و اطلاعات حاصل از آن با استفاده از رگرسیون مقطعی بررسی شد. یافته‌های پژوهش نشان داد که از ویژگی‌های شخصیتی وضعیت اقتصادی، آموزش‌وپرورش، آرمان‌گرایی اخلاقی تأثیر مثبت و معنادار و نسبیت‌گرایی اخلاقی تأثیر منفی و معناداری بر فرآیند تصمیم‌گیری اخلاقی دارند. لذا، فرضیه اصلی اول پژوهش مبنی بر تأثیر ویژگی‌های شخصیتی بر فرآیند تصمیم‌گیری اخلاقی تأیید شد. همچنین، نتایج بررسی فرضیه اصلی دوم حاکی از آن بود ویژگی‌های رفتاری نیز بر فرآیند تصمیم‌گیری اخلاقی تاثیر مثبت معناداری دارند و فرضیه دوم نیز تأیید شد. در نهایت، مشخص شد از ویژگی‌های جمعیت‌شناختی وضعیت اقتصادی، آموزش‌وپرورش و سن بر فرآیند تصمیم‌گیری اخلاقی تأثیر مثبت و معنادار و جنسیت بر فرآیند تصمیم‌گیری اخلاقی تأثیر منفی و معنادار دارد. نتایج این پژوهش می‌تواند، به توسعه و بسط مبانی نظری در حوزه رفتار اخلاقی در حسابداران و افزایش سطح آگاهی و توسعه اخلاقی آن‌ها کمک کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Investigating the Effect of Personality and Behavioral Traits on the Ethical Decision-Making Process of Professional Accountants

نویسندگان [English]

  • ayda golpaygani 1
  • Ehsan Rahmaninia 2
1 Msc.Student of Auditting, Islamic Azad University of North Tehran, Tehran, Iran
2 Assistant Professor of Accounting, Islamic Azad University of North Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]

The need to pay attention to ethics in the accounting and auditing profession is vital for society; So that the observance of behavior and ethical standards can be the core of the existence of the profession and if the personality traits related to ethics are not considered, the profession faces ethical failure and, ultimately, significant economic consequences. Accordingly, the purpose of this study is to investigate the effect of personality traits on the ethical decision-making process of professional accountants. In this study, a questionnaire was obtained from 226 senior auditors (internal and independent) and senior financial managers of companies listed on the Tehran Stock Exchange by purposive sampling method and the information was analyzed using cross-sectional regression. Findings showed that the personality traits of economic status, education, ethical idealism have a positive and significant effect on the ethical decision-making process and ethical relativism has a negative and significant effect on the ethical decision-making process. Therefore, the first main hypothesis of the study on the effect of personality traits on the ethical decision-making process was confirmed. Behavioral characteristics of “the result of an immoral decision” and “social consensus for an immoral decision” also have a significant positive effect on the ethical decision-making process. The second hypothesis was confirmed. Finally, it was found that the demographic characteristics of economic status, education and age have a positive and significant effect on the ethical decision-making process and gender has a negative and significant effect on the ethical decision-making process. The results of this study can help to develop theoretical foundations in the field of ethical behavior in accountants and increase their level of awareness and ethical development.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Personality Traits
  • Behavioral Traits
  • Professional Accountants

مراجع

امینی، علیرضا وحیده، شاهین. (1399). شناسایی و سطح‌بندی عوامل مؤثر بر تصمیم‌گیری اخلاقی در سازمان با استفاده از مدل‌سازی ساختاری تفسیری، فصلنامه مطالعات منابع انسانی 10 (1)، ص 10-36.
حساس یگانه، یحیی و مقصودی، امید. (1390). ارزش‌های اخلاقی در قضاوت حرفه‌ای حسابرس. مجله اخلاق در علوم و فناوری، سال ششم، شماره یک، ص 73-62.
دیباکیا، پریا، شکری چشمه سبزی، اعظم، مرادزاده فرد. مهدی. (1400). تأثیر آگاهی و قضاوت اخلاقی حسابداران در تمایل به گزارش تخلفات مالی با تأکید بر نقش تعدیل‌گر شدت اخلاقی درک شده. دو فصلنامه حسابداری ارزشی و رفتاری، در حال انتشار.
رحمانی نیا، احسان و یعقوب نژاد، احمد. (1396). «عوامل مؤثر بر تصمیم‌گیری اخلاقی حسابرسان داخلی». فصلنامه علمی پژوهشی دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت. 6(42)، ص 20-39.
رحیمی کاکلکی، مینا؛ بنی طالبی دهکردی، بهاره؛ پیک فلک، جمشید. (1396). عوامل مؤثر بر رعایت اخلاق حرفه‌ای حسابداران. اخلاق در علوم و فنّاوری. 12(1)، ص 75-87.
شایسته شجاعی، پرویز، پورزمانی، زهرا، یعقوب، نژاد احمد. (1399). تأثیر معیارهای رفتار اخلاقی (محیط اخلاقی، تعهد حرفه‌ای، ارزش‌های اخلاقی و ایدئولوژی اخلاقی) بر عملکرد حسابرسان. دو فصلنامه حسابداری ارزشی و رفتاری. 5(10) 281-318.
صیادی تورانلو، حسین و عزیزی، پدرام. (1396). شناسایی و رتبه‌بندی ارزش‌های اخلاقی در حسابرسی از دیدگاه اسلام با رویکرد TOPSIS فازی. نشریه اخلاق، 7(26)، 179-208.
مرادیف جواد و زکی زادهف، زهره. (1393). بررسی نقش مدیریت اخلاقی، عملکرد حسابرسی داخلی و گرایش‌های اخلاقی بر عملکرد حسابداری و گزارشگری مالی مجله دانش حسابرسی، 18(3)، ص 163-141.
مهرانی، ساسان. ثقفی، علی موسی خانی، محمد. و سیاسی، سحر. (1390). عوامل مؤثر بر تصمیم‌گیری اخلاقی حسابداران رسمی ایران نشریه اخلاق در علوم و فناوری، دوره ششم، شماره سوم، ص6-12.
 
Amini, A. & Shahin, V. (2020). Identifying and leveling the factors affecting ethical decision making in the organization using interpretive structural modeling. Journal of Human Resources Studies, 10 (1): 10-36. (In Persian)
Belgasem-Hussain, A.A. and Hussaien, Y.I. (2020), “Earnings management as an ethical issue in view of Kohlberg’s theory of moral reasoning”, Journal of Financial Crime, Vol. ahead-of-print No. ahead-of-print. https://doi.org/10.1108/JFC-11-2019-0138
Cherrington, J., & Cherrington, D. (1995). Ethical Decision Making. MicroMash, Englewood, CO.
Cooper, D. J., & Morgan, W. (2013). Meeting the evolving corporate reporting needs of government and society: arguments for a deliberative approach to accounting rule making. Accounting and Business Research, 43(4), 418-441.
Craft, J. L. (2013). A review of the empirical ethical decision-making literature: 2004–2011. Journal of Business Ethics, 117(2), 221–259.
Dawson, L.M., 1995. Women and men, morality and ethics. Bus. Horiz. 61–68. JulyAugust.
Diba Kia, P., Shokri Cheshmeh Sabzi, A. & Moradzadehfard, M. (2021). The effect of accountants’ knowledge and ethical judgment on the tendency to report financial misconduct with emphasis on the mediating role of perceived moral intensity. Bi-quarterly of Value and Behavioral Accounting, Under Press. (In Persian)
Everett J, Tremblay M-S. (2013). Ethics and internal audit: Moral will and moral skill in a heteronomous field. Crit Perspect Account, http://dx.doi.org/10.1016/ j.cpa.2013.10.002
García-Marzá, D. (2005). Trust and dialogue: Theoretical approaches to ethics auditing. Journal of Business Ethics, 57(3), 209-219.
Hasas Yeganeh, Y. & Maghsoodi, O. (2011). Ethical values in the professional judgment of the auditor. Journal of Ethics in Science and Technology, 1(6): 62-73. (In Persian)
Hashi, A. A. (2011). Islamic ethics: An outline of its principles and scope. Revelation and Science, 1(03). pp. 28-42
Ismail, N Yuhanis, (2018). “Determinants of Ethical Work Behaviour of Malaysian Public Sector Auditors”, Asia-Pacific Journal of Business Administration, https://doi.org/10.1108/APJBA-07-2017-0068.
Kaasa, A., & Parts, E. (2013). Honesty and Trust: Integrating the Values of Individuals, Organizations, and the Society (Dis) Honesty in Management (pp. 37-58): Emerald Group Publishing Limited.
Keller, A. C., Smith, K. T., & Smith, L. M. (2007). Do gender, educational level, religiosity, and work experience affect the ethical decision-making of US accountants? Critical Perspectives on Accounting, 18(3), 299-314.
Marques, P. and Azevedo-Pereira, J., 2009,“Ethical Ideology and Ethical Judgments in the Portuguese Accounting Profession”, Journal of Business Ethics 2009, vol 86, pp 227–242.
Mehrani, S., Saghafi, A. M., Khani, M. & Siyasi, S. (2011). Factors Affecting the Ethical Decision Making of Certified Public Accountants in Iran. Journal of Ethics in Science and Technology, 3(6): 6-12. (In Persian)
Mintz, S.M. and Morris, R.E. (2008), Ethical Obligations and Decision Making in Accounting: Text andCases, McGraw-Hill Companies, New York, NY
Mohamed Saat, M., Porter, S., & Woodbine, G. (2012). A longitudinal study of accounting students’ ethical judgement making ability. Accounting Education, 21(3), 215-229.
Mohd Ghazali, N. A. (2015). The influence of a business ethics course on ethical judgments of Malaysian accountants. Journal of Asia Business Studies, 9(2), 147-161.
Moradif, J. & Zakizadhof, Z. (2014). Investigating the role of ethical management, internal audit performance and ethical trends on the performance of accounting and financial reporting. Journal of Auditing Knowledge, 18(3):141-163. (In Persian)
Musbah, A., Cowton, C.J. and Tyfa, D. (2016), “The role of individual variables, organizational variables, and moral intensity dimensions in Libyan management accountants’ ethical decisionmaking”, Journal of Business Ethics, Vol. 134 No. 3, pp. 335-358.
Oboh C S, (2019) “Personal and moral intensity determinants of ethical decision-making: A study of accounting professionals in Nigeria”, Journal of Accounting in Emerging Economies, Vol. 9 Issue: 1, pp.148-180,
Oboh, C.S. and Ajibolade, S.O. (2018), “Personal characteristics and ethical decision-making process of professional accountants in Nigeria”, Crawford Journal of Business and Social Sciences, Vol. 8 No. 1, pp. 1-23.
Ogunleye, O. J. (2015). Accounting ethics and financial practices of accountants in Nigeria. (Doctoral thesis). Obafemi Awolowo University, Ile-Ife, Osun.
Olazabal, A. M., & Almer, E. D. (2001). Independence and public perception: Why we need to care. Journal of Accountancy, 191(4), 69-70.
Onumah, R. M., Simpson, S. N. Y., & Kwarteng, A. (2021). The effects of ethics education interventions on ethical attitudes of professional accountants: evidence from Ghana. Accounting Education, 1-25.
Panza, C., & Potthast, A. (2010). Ethics for dummies. New Jersey, US: John Wiley & Sons Inc.
Petrina, 2008, “An empirical study of CPA’s moral development, ethical evaluation and ethical intention: a selected group of Taiwanese CPAs”, A Dissertation of doctor of philosophy, pp1-179.
Rahimi Kakalki, M., Bani Talebi Dehkordi, B., Peykefalak, J. (2017). Factors affecting the observance of professional ethics of accountants. Journal of Ethics in Science and Technology, 12 (1): 75-87. (In Persian)
Rahmaninia, E. & Yaqubnejad, A. (2017). Factors Affecting the Ethical Decision Making of Internal Auditors. Journal of Management Accounting and Auditing Knowledge, 6 (42): 20-39. (In Persian)
Rest, J. R. (1986). Moral development: Advances in research and theory. New York: Praeger
Sayadi Turanlu, H. & Azizi, P. (2017). Identifying and ranking ethical values in auditing from an Islamic perspective with the fuzzy TOPSIS approach. Journal of Ethics, 7 (26): 179-208. (In Persian)
Schwartz, M.S. (2016), “Ethical decision-making theory: an integrated approach”, Journal of Business Ethics, Vol. 139 No. 4, pp. 755-776.
Shafer-Landau, R. (2012). The fundamentals of ethics (2nd ed.). New York, USA: Oxford University Press, Inc.
Shayesteh Shojaei, P., Pourzamani, Z., Yaghoubnejad, A. (2020). The Impact of Ethical Behavior Criteria (Ethical Environment, Professional Commitment, Ethical Values, and Ethical Ideology) on Auditors’ Performance. Bi-quarterly of Value and Behavioral Accounting, 5 (10): 281-318. (In Persian)
Sweeney, B., Arnold, D., & Pierce, B. (2010). The impact of perceived ethical culture of the firm and demographic variables on auditors’ ethical evaluation and intention to act decisions. Journal of Business Ethics, 93(4), 531-551.
Turner, L. E. (2006). Learning from accounting history: Will we get it right this time? Issues in Accounting Education, 21(4), 383-407.
 
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار