تحلیل روابط حق‌الزحمه حسابرسی و ریسک حسابرسی در مواجهه با تجدید ارائه و آشفتگی مالی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه حسابداری و حسابرسی، دانشکده مدیریت، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

2 کارشناس ارشد حسابداری، دانشکده مدیریت و اقتصاد، واحد علوم و تحقیقات تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

حق‌الزحمه حسابرسی معیاری برای بررسی وابستگی اقتصادی حسابرس به صاحبکار است که ارزیابی آن مستلزم تمرکز بر میزان تلاش حسابرس و ریسک‌های مربوطه است. در این مقاله روابط بین حق‌الزحمه حسابرسی و ریسک حسابرسی در مواجهه با تجدید ارائه و آشفتگی مالی مورد تحلیل قرار گرفته است. تعداد 127 شرکت طی سال‌های 1390 تا 1398 از جامعه شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران غربال شده‌اند. یافته‌های پژوهش بیانگر آن است که آشفتگی مالی به عنوان معیاری از ریسک تجاری صاحبکار تأثیر معنادار مثبتی بر حق‌الزحمه حسابرسی دارد؛ همچنین، تجدید ارائه صورت‌های مالی به عنوان معیاری از ریسک حسابرسی تأثیر معنادار مثبتی بر حق‌الزحمه حسابرسی دارد. نتایج حاکی از آن است که تجدید ارائه صورت‌های مالی و آشفتگی مالی به عنوان عوامل بالقوه ریسک می‌توانند بر ریسک درک ‌شده حسابرسان اثر بگذارند و این رخداد تغییر رفتار حسابرسان و تغییر حق‌الزحمه حسابرسی را به دنبال دارد. حسابرسان در شرکت‌های مشمول تجدید ارائه صورت‌های مالی و مواجه با آشفتگی مالی، ریسک را بالا ارزیابی کرده و سعی می‌کنند تلاش حسابرسی را افزایش دهند که این موارد سبب افزایش حق‌الزحمه حسابرسی می‌شود. طبق استدلال نظری انتظار می‌رفت در شرکت‌های مواجه با آشفتگی مالی، تجدید ارائه صورت‌های مالی بتواند نشانه جدی‌تری از ریسک حسابرسی درک ‌شده و تغییر رفتار حسابرسان در افزایش تلاش حسابرسی برای شناسایی انحراف با اهمیت باشد که مستلزم افزایش حق‌الزحمه حسابرسی است. در عین حال، بر خلاف انتظار شواهد معناداری در تأیید تأثیر قوی‌تر ریسک حسابرسی بر حق‌الزحمه حسابرسی در شرکت‌های مواجه با آشفتگی مالی مشاهده نشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analysis the relationship between Audit Fees & Audit Risk considering Restatement and Financial Distress

نویسندگان [English]

  • Mohammad Hassani 1
  • Bestun Yunes Hama 2
1 Assistant Professor, Department of Accounting & Auditing, Faculty of Management, North Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
2 MSc.of Accounting, Faculty of Management & Economics, Science & Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Audit fee is a measure of auditor's economic dependence on clients which its assessment and determination requires a focus on the auditor's effort and related risks. This study analyzed the relationships between audit fee and audit risk in confronting with restatement and financial distress conditions. Statistical samples include 127 firms listed in Tehran Securities & Exchange during the March 2012 to March 2020 . The findings indicate that financial distress as a measure of client’s business risk has a significant and positive effect on audit fee; also, restatement of financial statements as a measure of audit risk has a significant and positive effect on audit fee. These results document that both those potential risk factors play a decisive role in determining audit fees. The results indicate that financial restatement and financial distress as potential risk factors can affect auditors' perceived risk and this event leads to change in auditors' behavior and change in audit fees. In client firms facing to financial restatement and financial distress, auditors assess the risk as high and , try to increase audit efforts, which in turn increases the audit fee. It was also theoretically argued that in distressed firms, financial restatement could be a more serious signal of perceived audit risk and change auditors' behavior by increasing the audit effort to identify material misstatement that would increase audit fees. Contrary to expectations, however, no significant evidence was found to confirm the stronger impact of audit risk on audit fees in firms facing to financial distress.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Audit Fee
  • Audit Risk
  • Restatement
  • Financial Distress

مراجع

آذین‏‌فر، کاوه، قدرتی زوارم، عباس، نوروزی، محمد. (1398). تأثیر ابعاد ریسک بر قیمت‏‌گذاری حسابرسی، پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی، 11(44)، 155-174.
ابراهیمی‏‌کردلر، علی، تحریری، آرش، محمدی، علی. (1398). عدم رعایت قانون مبارزه با پول‌شویی و حق‏‌الزحمه‌ی حسابرسی، دانش حسابداری، 10(4)، 63-88.
اعتمادی، حسین، ساری، محمدعلی، جوانی قلندری، موسی. (1397). احتمال تجدید ارائه‌ی صورت‏‌های مالی با تأکید بر نقش حسابرس، پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی، 10(37)، 85-106.
باغومیان، رافیک، محمدی، عرفان. (1399)، اثر تخصص مالی اعضای کمیته‌ی حسابرسی بر رابطه‌ی میان ریسک‏‌های محیطی شرکت و حق‏‌الزحمه‌ی حسابرسی، مطالعات تجربی حسابداری مالی، 17(67)، 57-87.
بخردی‏‌نسب، وحید. (1400). نقش فشارهای نزولی بر حسابرس در انحرافات موجود در گزارش‌گری مالی مبتنی بر نظریه‌ی فشار حق‏‌الزحمه‌ی حسابرسی، نظریه‌ی حسابرسی شونده و حسابرسی کننده‌ی دولتی، پژوهش‌های حسابرسی حرفه‏‌ای، 1(2)، 163-193.
بهارمقدم، مهدی، صالحی، تابنده، اعظمی، زینب. (1396)، رابطه‌ی بین توانایی مدیریت، حق‏‌الزحمه‌ی حسابرسی و تداوم فعالیت در شرکت‏‌های پذیرفته‏‌شده در بورس اوراق بهادار تهران، پژوهش‌های حسابداری مالی، 9(2)، 23-44.
ثقفی، علی، عالی‏‌فامیان، مجتبی. (1398)، رابطه‌ی بین توانایی مدیریت و حق‏‌الزحمه‌ی حسابرسی با تأکید بر نقش درماندگی مالی، پژوهش‌های تجربی حسابداری، 9(31)، 221-244.
حسنی، محمد. (1400). ارزیابی روابط میان ریسک عدم کشف اشتباه‏‌های ناشی از احتمال خطای حسابرسی، سهم بازار خدمات حسابرسی و قیمت‏‌گذاری خدمات حسابرسی، دانش حسابداری، 12(1)، 45-68.
سرخانی مقدم، داریوش،پاکدل، عبدالله. (1397). بررسی رابطه‌ی حق‏‌الزحمه‌ی غیرعادی حسابرسی و تجدید ارائه‌ی صورت‏‌های مالی در شرکت‏‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، تحقیقات حسابداری و حسابرسی، 37، 133-146.
سرلک، نرگس، جودکی‏‌چگنی، زهرا، حیدری سورشجانی، زهرا. (1399). رابطه‌ی تخفیف حق‏‌الزحمه‌ی حسابرسی با خطای حسابرسی و کیفیت سود در وضعیت رکود اقتصادی، بررسی‏‏‌های حسابداری و حسابرسی، 27(3)، 360-380.
سلیمانی، ابوالفضل، شکریان برنجستانکی، مهدیه. (1400). تخفیف حق‏‌الزحمه‌ی حسابرسی، احتمال تقلب و افشای تحریف بااهمیت: واکاوی نقش تعدیل‏‌گری کیفیت حسابرسی، پژوهش‌های حسابرسی حرفه‏‌ای، 1(4)، 70-95.
عطایی‏‌شریف، عباس، لشگری، زهرا، خسروی‏‌پور، نگار. (1400)، اثر تعاملی توانایی مدیریت و درماندگی مالی بر حق‏‌الزحمه‌ی حسابرسی در چارچوب نظریه‌ی نمایندگی (شواهد تجربی: در بورس اوراق بهادار تهران)، دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، 10(39)، 29-42.  
فروغی ابری، میثم، فروغی، داریوش، کاظمی، ایرج. (1399). تحلیل تأثیر ریسک برآورد خطر ورشکستگی بر محافظه‏‌کاری حسابرس،  دانش حسابداری، 11(3)، 67-97.
قدیم‏‌پور، جواد، دستگیر، محسن. (1395). بررسی تأثیر عوامل ریسک دادخواهی حسابرسان بر حق‏‌الزحمه‌ی حسابرسی، پژوهش‌های حسابداری مالی، 8(4): 37-54.
محمدرضائی، فخرالدین، موسایی فراهانی، مهناز، صلاحی، حامد. (1398)، بحران اقتصادی و حق‏‌الزحمه‌ی حسابرسی، حسابداری مالی،11(۴۳)، 27-46.
محمدی، علی، رنجبرپور، زهرا، سعیدآبادی، سمانه. (1399). تأثیر تعدیل‏‌کنندگی آشفتگی مالی بر رابطه‌ی بین توانایی مدیریت و حق‏‌الزحمه‌ی حسابرسی، دانش حسابرسی، 20(78)، 97-123.
نیکبخت، محمدرضا، بزرگ‏‌اصل، موسی، آزادی، کیهان، تصدی‏‌کاری، محمدجواد. (1399). مقایسه‌ی دیدگاه‏‌‏های مدیران سازمان و مؤسسات حسابرسی در تعیین عوامل مؤثر بر حق‏‌الزحمه‌ی حسابرسی با به‌کارگیری منطق فازی، پژوهش‌های حسابرسی حرفه‏‌ای، 1(1)،72-89.
یاری، مهدی، محمدرضائی، فخرالدین، غلامی جمکرانی، رضا، فرجی، امید. (1401)، حق‏‌الزحمه‌ی حسابرسی: نقش آیین‏‌نامه‌ی تعیین حق‏‌الزحمه‌ی پایه‌ی خدمات حسابرسی، بررسی‏‌های حسابداری و حسابرسی، 29(1)، 146-172.
 
Achda, Y., & Harto, P., (2019), The Influence of Audit Risk on Audit Fees in Indonesia (Empirical Evidence in Manufacturing Public Companies listed on Indonesia Stock Exchange for Period 2015-2017), Undergraduate Thesis, Fakultas Ekonomika dan Bisnis.
Alexeyeva, I., & Svanström, T., (2015), The impact of global financial crisis on audit and non-audit fees, Managerial Auditing Journal, 30(4-5): 302-323.
Allen, K.D., & Winters, D.B., (2021), Auditor response to changing risk: money market funds during the financial crisis, Review of Quantitative Finance and Accounting, 56 (3), 1057-1086.
Ataei Sharif, A., Lashgari, Z., & Khosravi, N., (2021), Interactive Effect of Management Ability and Financial Distress on Audit Fees (Empirical Evidence: Tehran Stock Exchange), Journal of Management Accounting and Auditing Knowledge, 10(39), 29-42 (in Persian).
Azinfar, K., Ghodrati Zavarem, A., & Norouzi, M., (2019), The effect of risk dimensions on audit pricing, Financial Accounting and Auditing Researches, 11 (44), 155-174 (in Persian).
Baghoomian, R., & Mohammadi, E., (2020), The Effect of Audit Committee Member's Financial Expertise on the Relationship between Environmental Risks and Audit Fee, Empirical Studies in Financial Accounting, 17(67), 57-87 (in Persian). 
Bahar Moghaddam, M., Salehi, T., & Azami, Z., (2017), The Relationship between Management Ability, Audit Fee, and Going Concern among Firms Listed on Tehran Stock Exchange, Journal of Financial Accounting Research, 9(2), 23-44 (in Persian). 
Bekhradi Nasab, V., (2021), The Role of Downward Pressure on Audit in Financial Reporting Misstatement Based on audit fee pressure theory, auditor theory and government auditor theory, Journal of Professional Auditing Research, 1(2), 156-185 (in Persian). 
Bell, T. B. , Landsman, W. R. , & Shackelford, D. A., (2001), Auditors' perceived business risk and audit fees: Analysis and evidence, Journal of Accounting research, 39 (1) , 35-43
Bentley, K.A., Omer, T.C., & Sharp, N.Y., (2013), Business strategy, financial reporting irregularities, and audit effort, Contemporary Accounting Research, 30(2), 780-817.
Besancenot, D., & Vranceanu, R., (2009), Strategic managerial dishonesty and financial distress, Research in Economics, 63 (1), 11-21.
Blankley, A. I., Hurtt, D.N., & MacGregor, J.E., (2012), Abnormal audit fees and restatements, Auditing: A Journal of Practice & Theory, 31 (1), 79-96.
Cahan, S., & Zhang, W., (2006), After enron: auditor conservatism and ex-anderson clients,
The Accounting Review, 81(1), 49-82.
Cao, Y., Myers, L.A., & Omer, T.C., (2012), Does company reputation matter for financial reporting quality? Evidence from restatements, Contemporary Accounting Research, 29 (3): 956–990.
Chen, H., Hua, Sh., Liu, Z., & Zhang, M., (2019), Audit fees, perceived audit risk, and the financial crisis of 2008, Asian Review of Accounting, 27 (1), 97-111.
Chen, H., Zhang, M., & Ling, H., (2011), Restatement and audit risk, Financial Decisions, 23(1), 1-14.
Choi, J-H., Kim, J-B., & Zng, Y., (2010), Do Abnormally High Audit Fees Impair Audit Quality?, Auditing: A Journal of Practice and Theory, 29 (2), 115-140.
Choi, J-H., Kim, J-B., Liu, X., & Simunic, D. A., (2008), Audit pricing, legal liability regimes, and Big 4 premiums: Theory and cross-country evidence, Contemporary Accounting Research, 25 (1), 55-99.
Dao, M., & Pham, T., (2014), Audit tenure, auditor specialization, and audit report lag, Managerial Auditing Journal, 29(6), 490-512.
DeFond, M.L., Lim, C.Y., & Zang, Y., (2015), Client conservatism and auditor-client contracting, The Accounting Review, 91(1), 69-98.
Dou, Ch., Yuan, M., & Chen, X., (2019), Government-background customers, audit risk and audit fee, China Journal of Accounting Studies, 7(3): 385-406.
Ebrahimi Kordlar, A., Tahriri, A., & Mohammady, A., (2020), Audit Fees and Non-Compliance with Anti-Money Laundering Law, Journal of Accounting Knowledge, 10 (4): 63-88 (in Persian). 
Elder, R., Zhang, Y., Zhou, J., &Zhou, N., (2009), Internal control weaknesses and client risk management, Journal of Accounting, Auditing and Finance, 24(4), 543-579.
Etemadi, H., Sari, M.A., javani Ghalandari, M., (), Possibility of financial restatement with emphasis on the role of the auditor, Financial Accounting and Auditing Researches, 10 (37): 85-106 (in Persian).
Foroughi Abari, M., Foroughi, D., & Kazemi, I., (2020), Analysis of the Impact of Bankruptcy Risk Estimation on Auditor Conservatism, Journal of Accounting Knowledge, 11(3), 67-97 (in Persian).
Fuad, N,S., (2017), The Impact of Audit Committe Charecteristics on Financial Distress, Diponegord Journal of Accounting, 6(2), 1-9.
Ghadimpoor, J., & Dastghir, M., (2016), Investigating the Effects of Litigation Risk Factors on Audit Fee, Journal of Financial Accounting Research, 8(4), 37-54 (in Persian).
Groff, M.Z.; Trobec, D, & Igličar, A., (2017), Audit fees and the salience of financial crisis: evidence from Slovenia, Economic Research, 30 (1), 922-938.
Gul, F.A., Khedmati, M., Lim, E., & Navissi, F., (2018), Managerial Ability, Financial Distress, and Audit Fees, Accounting Horizons, 32(1), 29-51.
Hassani, M., (2021), Assessing the Relation among Audit Detection Risk, Audit Market Competition Environment and Audit Services Fee, Journal of Accounting Knowledge, 12(1), 45-68 (in Persian).
Hay, D.C., Knechel, W.R., Wong, N. (2006). Audit fees: a meta-analysis of the effect of supply and demand attributes. Contemporary Accounting Research, 23(1), 141-191.
Her, Y.W., Lim, J., & Son, M., (2010), The Impact of Financial Restatements on Audit Fees: Consideration of Restatement Severity, International Review of Accounting, Banking & Finance, 2 (4), 1-22.
Hogan, C., & Wilkins, M., (2008), Evidence on the audit risk model: do auditors increase audit fees in the presence of internal control deficiencies?, Contemporary Accounting Research, 25(1), 219-242.
Hribar, P., Kravet, T., & Wilson, R., (2014), A new measure of accounting quality, Review of Accounting Studies, 19 (1): 506-538.
Ji, X.D., Lu, W., & Qu, W., (2018), Internal control risk and audit fees: Evidence from China, Journal of Contemporary Accounting & Economics, 14(3): 266-287.
Kinney, W.R., Palmrose, Z.V., & Scholz, S., (2004), Auditor independence, non-audit services, and restatements: Was the U.S. government right?, Journal of Accounting Research 42 (3), 561-588.
Krishnan, G.V., & Zhang, Y., (2014), Is there a relation between audit fee cuts during the global financial crisis and banks’ financial reporting quality?, Journal of Accounting and Public Policy 33: 279-300.
Lam, K.C., (1998), Risk Adjusted Audit Pricing: Theory and Empirical Evidence. Ph.D Thesis, University of Toronto
Lennox, C.S., & Kausar, A., (2017), Estimation risk and auditor conservatism, Review of Accounting Studies, 22(1): 185-216.
Lobo, G.J., & Zhao, Y., (2013), Relation between audit effort and financial report misstatements: Evidence from quarterly and annual restatements, The Accounting Review, 88 (4), 1385-1412.
Mande, V., & Son, M., (2013), Do financial restatements lead to auditor changes?, Auditing: A Journal of Practice & Theory, 2(2), 119-145.
Mohammadi, A., Ranjbar, Z., & Saeedabadi, S., (2020), The moderating effect of financial distress on the relationship between management ability and audit fees, Journal of Audit Science, 20 (78): 97-123 (in Persian).
MohammadRezaei, F., Moosaee, M., & Salahi, H., (2019), Economic Crisis and Audit Fees, Quarterly Financial Accounting Journal, 11 (43): 27-46 (in Persian).
Morgan, J., & Stocken, P., (1998), The Effects of Business Risk on Audit Pricing, Review of Accounting Studies, 3, (December), 365-385.
Nikbakht, M., Bozorg Asl, M., Azadi, K., Tasaddi Kari, M., (2021), Comparison of Organizational and Audit Institutions' Views on Determining the Factors Affecting Audit Fees Using Fuzzy Logic, Journal of Professional Auditing Research, 1 (1), 72-89 (in Persian).
Nikkinen, J., & Petri, S., (2015), Risk in Audit Pricing: The Role of Firm Specific Dimensions of Risk, Advances in International Accounting, 19: 141-151.
Paik, D.G., Kim, T., Krumwiede, K., and Lee, B.B., (2018),  The Association Between Audit Fees and Accounting Restatement Resulting from Accounting Fraud and Clerical Errors, Journal of Forensic & Investigative Accounting, 10 (3): 332-356.
Plumlee, M., & Yohn, T.L., (2010), An Analysis of the Underlying Causes Attributed to Restatements, Accounting Horizons, 24(1), 41-64.
Saghafi, A., & Alifamian, M., (2019), Managerial Ability and Audit Fees: Role of Financial Distress, Empirical Research in Accounting, 9(3), 221-244 (in Persian).  
Sarkhani Moghadam, D., & Pakdel, A., (2018), The Relationship Between of Abnormal Audit Fees and Restatements of Listed Companies in Tehran Stock Exchange, Accounting and Auditing Research, 10(37): 133-146 (in Persian).
Sarlak, N., Joudaki Chegeni, Z., & Heidari Surshjani, Z., (2020), The Relationship between Audit Fee Discount and Audit Error and Earnings Quality in Times of Recession, Accounting and Auditing Review, 27(3), 360-380 (in Persian).
Seetharaman, A., Gul, F., & Lynn, S., (2002), Litigation risk and audit fees: Evidence from U.K. firms crosslisted on U.S. markets. Journal of Accounting & Economics, 33 (1), 91-115.
Shibano, T., (1990), Assessing audit risk from errors and irregularities, Journal of Accounting Research, 28 (3): 110-140.
Shiyi, F., & Jeyaraj, S.S., (2017), Relation between audit risk and audit fees: evidence from listed firms in the US, European Journal of Accounting, Auditing and Finance Research, 15(5): 78-110.
Soleimani, A., Shokrian Berenjestanaki, M., (2021), Audit Fee Discount, The possibility of fraud and Disclosure of Significant Distortions: Analyzing the moderating role of audit quality, Journal of Professional Auditing Research, 1(4), 70-95 (in Persian).
Sonu, C. H., Ahn, H., & Choi, A., (2017), Audit fee pressure and audit risk: evidence from the financial crisis of 2008, Asia-Pacific Journal of Accounting & Economics, 24: 127-144.
Stanley, J.D., DeZoort, F.T., (2007), Audit firm tenure and financial restatements: An analysis of industry specialization and fee effects. Journal of Accounting and Public Policy 26, 131-159.
Wu, Y., (2010), Does Financial Distress Risk Drive the Momentum Anomaly? Evidence from the U.S. Market, Master's thesis, Aalto University
Yari, M., MohammadRezaei, F., Gholami Jamkarani, R., & Faraji, O., (2022), Audit Fees: The Role of Regulation of Audit Services Fees, Accounting and Auditing Review, 29(1), 146-172 (in Persian).
Yu-Ho, C., & Sun, H., (2014), Reoccurrence of Financial Restatements: The Effect of Auditor Change, Management Turnover and Improvement of Internal Control, Journal of Accounting and Finance, 14(2), 28-44.
Zhang, X., Cao, L., Li, W., Zhao, Q., & Li, L., (2022), Does litigation risk increase audit effort?, Asia-Pacific Journal of Accounting & Economics, Published online.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار